کشاورزی روز

موضوع : بررسی کلی ماهی تیلاپیا و چگونگی مصرف آن

گردآورنده : مهندس سعید طبق چی ( کارشناس اقتصاد کشاورزی )

سال تهیه مقاله : آبان 1394

فصل اول : آشنایی با تیلاپیا

1-1 تیلاپیا :

تیلاپیا (به انگلیسی: Tilapia) نوعی  ماهی است. جنس تیلاپیا از اعضای خانواده سیکلید و از راسته سوف‌ماهیان است که داری بدنی مستطیلی شکل با فلس‌های ریز هستند. باله پشتی بلندی با ۲۳ تا ۳۱ خار و شعاع دارند. بینی آنها دارای یک سوراخ در هر دو طرف است.

جنس تیلاپیا دارای دو زیر جنس است که تفاوت اساسی آنها در روش تولید مثلشان است.

1-2 شناسنامه :

سلسله Animalia
شاخه Chordata
رده Actinopterxgii
راسته Perciformes
خانواده Cichlidae
جنس Tilapia

1-3 مهمترین گونه های تیلاپیا :
1- تیلاپیای آبیBlue Tilapia (oreodromis aureus
2- تیلاپیای نیل(orechromis niloticus)
3-تیلاپیای موزامبیکی oreochromis mossamicus
4-وامی تیلاپیا Wami Tilapia
5- تیلاپیای قرمز Red Tilapia

1-4 زیستگاه :

زیستگاه اصلی این ماهی شرق آفریقا به ویژه کنیا است. ژاپنی‌ها به عنوان ماهی خوراکی تیلاپیا را از مالزی به کشور خود بردند و به عنوان گونه پرورشی معرفی کردند. امروزه تیلاپیا در ژاپن، روسیه، هند و بخش‌هایی از آمریکاو اروپا پرورش داده می‌شود. سازمان شیلات قصد پرورش این ماهی در مناطق کویری ایران را دارد .

1-5 شرایط فیزکو شیمیایی :

ماهی تیلاپیا یوری هالین است و می‌تواند در آب دریا نیز زندگی کند. اکثر گونه‌های آن در آّبهای لب شور یافت می‌شوند اما برخی از گونه‌ها در آب دریا هم تخم ریزی می‌کنند. آنها کمتر حالت تهاجمی دارند و اگر گاهی از آنها این رفتار دیده شود بدلیل عوامل جنسی، دما و تراکم جمعیت می‌باشد. محدوده دمای بهینه رشد آنها ۲۵ تا ۳۰ درجه سانتی گراد است و در این دماها تخم ریزی می‌کنند. حد کشنده دمایی آنها ۹ تا ۱۳ درجه سانتی گراد است.

فصل دوم : پرورش تیلاپیا

2-1 تولید مثل :

برای انجام تخمریزی نیاز به ۲۵ تا ۳۰ عدد ماهی ماده و حدود ۱۲ تا ۱۵ نر در هر ۱۰۰۰ متر مربع می‌باشد. لاروها در سن ۲ تا ۳ ماهگی با طولی معادل ۶ تا ۱۰ سانتی‌متر بالغ می‌شوند. در آب و هوای معتدله تولید مثل در حدود ۲ ماه متوقف می‌شود. مولدین تیلاپیا جمعیت خود را تا حد اشباع استخر افزایش می‌دهند. برای جلوگیری از این عمل روش‌های زیر پیشنهاد می‌گردد: کاهش مدت زمان رشد ماهی، استفاده از ماهیان شکارچی و تفکیک مولدین و لاروها.

2-2 تغذیه :

بیشتر تیلاپیاها میکروفیتخوار هستند اما تعدادی از آنها گیاهان عالی‌تر را ترجیح می‌دهند و در محل‌هایی که دیگر گونه‌های پرورشی از پلانکتون‌ها تغذیه می‌کنند از گیاهان عالیاستفاده می‌کنند. گونه‌هایی که خارهای آبششی کوتاه تر و زمخت تری دارند از ذرات غذایی بزرگتر تغذیه می‌کند.

2-3 بهترین گونه تیلاپیا برای پرورش :

تیلاپیای نیلی می باشد که مشکل زاد و ولد و تکثیر بیش از حد و غیر اقتصادی را در استخرهای پرورش کمتر نشان می دهد. درحال حاضر پژوهشگران با استفاده از هورمون های جنسی گه از راه تغذیه به بچه ماهیان نورس تیلاپیا می دهند گونه های تک جنسیتی مناسب برای پرورش تولید می کنند.

2-4 برخی نکات در روند فرآوری تیلاپیا :

در بازار جهانی دو نوع ماهی تیلاپیا با گوشت قرمز و سفید در دسترس است که در مورد گوشت قرمز آن در مرحله پیش از فرآوری برای ایجاد رنگ بهتر و بازارپسندی بیشتر در آب محل نگهداری ماهیان منواکسیدکربن تزریق می‌کنند که موجب ایجاد رنگ صورتی و شبیه گوشت در ماهی می‌شود؛ این یک فرآیند کاملا صنعتی است که در مورد تخم‌مرغ‌های با زرده خوشرنگ یا برخی میوه‌ها نیز صورت می‌گیرد و از نظر دامپزشکی بلامانع است.

با این ‌همه در استانداردهای سختگیرانه اتحادیه اروپا تزریق این گاز مجاز نیست، اما در کانادا و ایالات متحده بی‌اشکال تشخیص داده شده است. در ایران نیز مطابق استاندارد اتحادیه اروپا عمل می‌شود و استفاده از گاز در فرآوری ماهی تیلاپیا مجاز تشخیص داده نشده است.

فصل سوم : ارزش غذایی:

3-2 مزایا و معایب تیلاپیا :

ماهی پرورشی پرطرفدار به نام تیلاپیلا یا تیلاپیا(Tilapia)، ممکن است به علت سطح پایین اسید چرب امگا 3 و میزان بالای اسید چرب امگا6 به قلب شما آسیب بزند. تحقیقات جدید نشان داده‌اند که این ترکیب به ویژه برای بیمارانی که مشکلات قلبی، آرتروز، آسم و دیگر بیماری‌های مربوط به التهاب بیش از حد دارند، مضر است.

فصل چهارم : بازار تولید و فروش

4-1 کشور های تولید کننده تیلاپیا به تفکیک درصد میزان تولید  :

مقدار کل تولید این ماهی بر اساس آمار ارایه شده از سوی فائو به میزان تقریبی 4 میلیون تن بوده و کشورهای اصلی پرورش دهنده این ماهی در جهان به ترتیب میزان تولید عبارتند از چین با 36 درصد، مصر با 15.3 درصد، اندونزی با 15 درصد، برزیل با 6.3 درصد، تایلند با 3.5 درصد، بنگلادش با 2.6 درصد، فیلیپین با 2.3 درصد، تایوان با 1.7 درصد و ویتنام با 1.6 درصد از سهم تولید جهانی که در مجموع 84.3 درصد از سهم تولید را به خود اختصاص داده‌اند.

4-2 بزرگترین کشور های صادر کننده و تولید کننده تیلاپیا :

در زمینه تجارت ماهی تیلاپیا کشور چین با صادرات 223 هزار تن، بیشترین میزان صادرات را به خود اختصاص داده و آمریکا با واردات 9 درصد از مجموع ماهی تیپلاپیای صادراتی کشورهای مختلف بزرگترین مصرف کننده این ماهی در جهان است.

4-3 تولید تیلاپیا در ایران

شرایط جغرافیایی ایران به گونه‌ای است که در بیشتر مناطق، حتی در جنوب کشور و در زمستان‌ها، ولو به مدت حدود یک ماه دمای آب بسیار پایین می‌آید و به محدوده نهایی قابل‌تحمل برای تیلاپیا می‌رسد. در چنین اوضاعی می‌توان تیلاپیا را پرورش داد و اکنون هم با تمهیدات سازمان شیلات ایران و علاقه‌مندی بخش خصوصی در​چند​ استان گرمسیری کشور تیلاپیا پرورش داده می‌شود (شبیه همان سیاستی که در مورد پرورش میگو که در اصل یک آبزی استوایی است اتخاذ شد). لیکن در مجموع هزینه تمام‌شده برای پرورش‌دهنده ایرانی که به دلیل شرایط جغرافیایی ایران، تیلاپیا را با سرعت رشد پایین‌تر و خطر بیشتری نسبت به پرورش‌دهندگان استوایی و کشورهای جنوب‌شرقی آسیا پرورش می‌دهد موجب می‌شود واردات تیلاپیا از پرورش داخلی ارزان‌تر تمام شود و اشتغالزایی آن در ایران عمدتا محدود به چهار بخش فرآوری، بسته‌بندی، توزیع و فروش باشد.

فصل پنجم : جمع بندی

5-1چگونگی مصرف تیلاپیا :

برخی تحقیقات نشان از آن دارد که مصرف‌کنندگان در​کنار مصرف تیلاپیا باید ماهیانی مثل قزل‌آلا نیز استفاده کنند تا نسبت امگا3 نیز در بدن افزایش پیدا کند. در کل آنچه مسلم است این است که خوردن تیلاپیا به اندازه خوردن همبرگر مضر نیست.

5-2 خطرات احتمالی ناشی از تولید ماهی تیلاپیا در ایران

ماهی تیلاپیا به دلیل رشد سریع از دیدگاه تولیدی مورد قبول است؛ اما چون این گونه ماهی گونه ای گوشتخواری است ممکن است به اکوسیستم ضرله وارد کند .

منابع استفاده شده به تفکیک موضوع :

1-1 تیلاپیا  / 1-4 زیستگاه  /1-5 شرایط فیزکو شیمیایی  /  2-1 تولید مثل  /  2-2 تغذیه

  سایت ویکیپدیا   :   https://fa.wikipedia.org/wiki/تیلاپیا

1-2 شناسنامه / 1-3 مهمترین گونه های تیلاپیا  / 2-3 بهترین گونه تیلاپیا برای پرورش

   :  سایت شرکت پارس رابین خاوران http://www.etarh.com/Tilapiaguide.htm

3-2 مزایا و معایب تیلاپیا

   :   سایت همشهری آنلاین http://www.hamshahrionline.ir/details/238114

4-1 کشور های تولید کننده تیلاپیا به تفکیک میزان تولید / 4-2 بزرگترین کشور های صادر کننده و تولید کننده تیلاپیا

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13930603001182   :   سایت خبرگزاری فارس

2-4 برخی نکات در روند فرآوری تیلاپیا / 5-1 چگونگی مصرف تیلاپیا / 4-3 تولید تیلاپیا در ایران

موسسه فرهنگی مطبوعاتی جام جم  :  http://jamejamonline.ir/sara/1664498626488286908

5-2 خطرات احتمالی ناشی از تولید ماهی تیلاپیا در ایران

پایگاه خبری و تحلیلی اعتدال   :   http://etedaal.ir/fa/news/96987/تیلاپیا-تهدیدی-برای-آبزیان-ایرانی